Nederland wil in 2050 een circulaire economie gerealiseerd hebben. Afval wordt dan niet meer verbrand of gestort maar gebruikt als grondstof voor nieuwe materialen en producten. Het delven van nieuwe grondstoffen wordt dan tot het minimum beperkt. Producten en grondstoffen moeten zoveel mogelijk worden hergebruikt. Daartoe zet de Rijksoverheid in op het stimuleren van het repareren, recylen en hergebruiken van producten, maar ook op het verlengen van de levensduur van producten.
Onderwerpen
Afvalbeheer - Afvalbeheer en recycling worden in Nederland op lokaal niveau geregeld door gemeenten. Vaak wordt dit georganiseerd in de vorm van een Gemeenschappelijke Regeling (LINK). Elk gebied kan verschillende systemen hanteren, en zelfs binnen een gemeente kunnen er meerdere regimes zijn. Is het in de gemeente verplicht afval gescheiden aan te bieden? Wordt bijvoorbeeld plastic, metaal en drankverpakkingen (PMD) ingezameld door de gemeente? Hoe worden inwoners gestimuleerd om afval gescheiden aan te bieden? Is het duidelijk wanneer en hoe dit wordt verzameld? Wat zijn de uitdagingen voor gemeenten, bijvoorbeeld als het gaat om de hoeveelheid containers en afvalbakken die geplaatst moeten worden of afvaloverlast?
Inkopen en aanbesteden - In hoeverre houden gemeenten, provincies en waterschappen rekening met circulariteit bij het inkopen en aanbesteden? Wat voor eisen stellen overheidsinstanties aan partijen waarmee zij samenwerken als het gaat om duurzaamheid en hergebruik van grondstoffen? Worden de ISO standaarden en milieu certificaten door de overheden gecontroleerd en aan welke dienen bedrijven te voldoen? Wat zijn de uitdagingen met betrekking tot circulair inkopen, bijvoorbeeld op het gebied van prijs en beschikbaarheid, het vinden van leveranciers en de kwaliteit van de geleverde producten?
Circulair ondernemen - Hoe worden bedrijven die nadrukkelijk circulaire doelstellingen hebben financieel ondersteund door gemeenten? Bijvoorbeeld met betrekking tot grondstoffengebruik verminderen, grondstoffen vervangen, levensduur verlengen en hoogwaardige verwerking. Is hier vraag naar vanuit de gemeenschap en hoe wordt hierop geanticipeerd? Welke fondsen en subsidies zijn er beschikbaar om circulariteit in de industrie te stimuleren?
Hergebruik - Er hoeven minder grondstoffen te worden gebruikt als er minder producten gekocht worden, deze gedeeld worden of als er efficiƫnter geproduceerd wordt. Ook kan je bijvoorbeeld de levensduur van producten verlengen door middel van productie-vereisten. Tot slot kan je mensen helpen producten langer te gebruiken door bijvoorbeeld apparaten goedkoop te laten repareren. Hoe stimuleert de gemeente haar inwoners om zoveel mogelijk te recyclen, hergebruiken of repareren? Zijn er bijvoorbeeld reparatie werkplaatsen of handige inleverpunten? Zijn er werkplekken waar je gemakkelijk zelf iets kan bouwen, aanpassen of repareren? Is er voldoende informatie onder burgers over het doneren van bijvoorbeeld kleding of recyclen van grondstoffen?
Regionaal circulariteit beleid - De stroom van grondstoffen doorkruist vaak gemeentelijke en nationale grenzen. Hierdoor is er vaak een regionale aanpak nodig om circulariteit te bevorderen. Hoe investeren lokale overheden in hun onderlinge samenwerking voor aan circulaire initiatieven en kennisdeling? Op welke vlakken werken gemeenten samen met bedrijven, maatschappelijke initiatieven en bewoners om circulaire initiatieven te ontwikkelen en ondersteunen? Hoe gaan provincies en gemeenten om met de aanleg, het beheer en onderhoud van de provinciale infrastructuur? Wat zijn de uitdagingen voor lokale overheden of samenwerkingsverbanden op het gebied van financiering, het investeringsklimaat en milieuregels in deze transitie?
Burgerparticpatie - Door inwoners te betrekken en te ondersteunen, kunnen gemeenten de transitie naar een circulaire economie versnellen. Stellen gemeenten subsidies of fondsen beschikbaar voor burgerinitiatieven die bijdragen aan circulariteit? Worden netwerken waarin burgers, bedrijven en experts elkaar kunnenĀ ontmoeten gefaciliteerd door regionale overheden? In hoeverre worden inwoners of bedrijven gemotiveerd om te innoveren wat betreft circulariteit, bijvoorbeeld door prijzen uit te reiken?
Overheidsorganisaties
- Europese Commissie - Veel van de nieuwe wet- en regelgeving over circulaire economie komt uit Brussel, van de EU. Zie bij voorbeeld de Environmental Implementation Review: daarin brengt de Europese Commissie jaarlijks statusrapporten uit voor de implementatie van duurzaamheidsregels voor Europese lidstaten.
- Rijksoverheid - Het onderwerp circulaire economie valt onder het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Hier vind je allerlei informatie en documenten over circulariteit. Zie bijvoorbeeld:
- Nationaal Programma Circulaire Economie 2023-2030 - Bevat de belangrijkste ambities en plannen van de regering om tot een volledig circulaire economie in 2050 te komen.
- Nederland circulair in 2050 - Een website met beleidsvisies, documenten en een agenda voor circulaire vraagstukken.
- Tijdlijn transitie naar circulaire economie
- Transitieagendaās
- Team Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) bij Rijkswaterstaat - stimuleert circulair inkopen met een focus op ICT, textiel, kunststoffen, facilitair en infrastructuur.
- Nederlandse Emissieautoriteit (NEa) - De Nederlandse toezichthouder op het gebied van uitstoot en afval. De NEa is een belangrijk orgaan als het gaan om het hergebruiken en recyclen van afvalstoffen. Zij bepalen ook wanneer afvalstoffen op industrieel niveau gerecycled kunnen worden voor producten.
- Rijkswaterstaat - Heeft een handige kennisbank voor alles wat je wil weten over afval en circulariteit, o.a. met wetgeving, transitieagendaās en innovatieve projecten
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) - Ook het RIVM houdt zich bezig met circulaire economie! Zo werkt het instituut aan het bedenken van methoden om mogelijke schadelijke (neven)effecten van het hergebruiken of recyclen van chemische stoffen. Ook draagt het RIVM bij aan het meten van de voortgang van de circulaire economie.
- Planbureau voor de Leefomgeving - Publiceert onderzoeken en nieuwsberichten over circulaire economie. Zie bijvoorbeeld de Integratie Circulaire Economie Rapportage, de Monitoring van circulariteitstrategieƫn of de Global Resources Outlook 2024.
- Provincies gemeenten en waterschappen - Werken afzonderlijk en onderling samen aan circulariteit, onder andere in Gemeenschappelijke Regelingen
- Elke provincie heeft een natuur en milieufederatie. Zij hebben een schat aan informatie als het gaat om biodiversiteit. Bekijk bijvoorbeeld hoe de natuur en milieufederaties van Flevoland, Zuid-Holland, Utrecht of Drenthe omgaan met het thema circulaire economie.
Bronnen
- Circulaire Economie-wet (CE-wet) - Het Ministerie van IenW heeft eind april 2024 een hoofdlijnennotitie voor de beoogde CE-wet naar de Kamer gestuurd. Bijgevoegd is ook de wetgevingsagenda voor Circulaire economie, waarin je de publicatie data van nog meer richtlijnen en wetten vindt.
- De Sociaal Economische Raad (SER) - publiceert ook over circulariteit en economie.
- Wet milieubeheer - Regelt wanneer bepaalde afvalstoffen gebruikt mogen worden voor recycling.
- Kenniskaart over circulariteit - Ontwikkeld door Versnellingshuis Nederland Circulair voor Het Groene Brein. Een kenniskaart combineert informatie uit rapporten, wetenschapsliteratuur en overheidspublicaties.āLet op! Slechts up to date t/m januari 2020.
- Research@WUR - Publicatieplatform voor onderzoek van de Wageningen Universiteit (WUR). De WUR doet veel onderzoek naar onderwerpen die de agrarische sector raken: biodiversiteit, klimaatverandering, circulaire economie. Achter elk onderzoek zitten academische onderzoekers met veel expertise. Denk aan experts op het gebied van biomassa, vergisting, fermentatie, etc.
Maatschappelijke organisaties
- Amsterdam Economic Board - Zet sinds 2015 in op circulaire samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden in de Metropool Regio Amsterdam.
- De Nationale DenkTank (NDT) - Richt zich vanaf 2024 drie jaar lang op circulariteit en duurzaamheid. Bij NDT werkt jaarlijks een groep geselecteerde jonge mensen aan het bedenken van praktische oplossingen voor een maatschappelijk probleem. Hun oplossingsrapporten verschijnen jaarlijks in december.
